Włóczęgostwo fotograficzne Marioli Karpowicz. Kościół w Tłokowie

Tłokowo (niem. Lokau)... Warmia południowa... Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela...
To jedna z najstarszych (jak nie najstarsza) wsi na Warmii. W latach 90 - tych XX wieku odnaleziono w granicach wioski miejsce kultu ludzi epoki kamienia łupanego, a w nim najstarsze prymitywne rzeźby, które kiedykolwiek znaleziono w Polsce. Wiadomo też jest, że około tysiąc lat temu istniała tu pruska osada.

Wieś założona została 10 czerwca 1318 roku lub (jak podają inne źródła) 24 kwietnia 1321 roku przez biskupa warmińskiego Eberharda z Nysy. Prawdopodobnie już wówczas istniał tu kościół parafialny. Ten pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela osadzony został w latach 1370 - 1390 na dość stromym pagórku, nie uległ poważniejszym zniszczeniom i do dziś zachował oryginalny gotycki wygląd. Około XV wieku został gruntownie przebudowany, gdzie wzbogacono elewacje o kunsztowne szczyty, szczyciki oraz sterczyny.
Jest to świątynia późnogotycka, orientowana, murowana z cegły o polskim wiązaniu, typu salowego, prostokątna z zakrystią od północy i kruchtą od południa, małym barokowym ossarium od wschodu oraz drewnianą wieżą od zachodu.

Wieża z XVIII wieku (częściowo zakrywa ozdobny szczyt zachodni) wykonana została z drewnianych belek i obudowana deskami. W dolnej kondygnacji szersza z wejściem przykrytym daszkiem, w górnej o konstrukcji słupowej. Kondygnacje rozdziela daszek przykryty dachówką. Wieńczy ją dach namiotowy częściowo przykryty dachówką, pozostałą część pokrywa blacha. Na szczycie metalowy krzyżyk z resztkami chorągiewki.
Od północy przylega zakrystia z blendami o łukach odcinkowych i ostrych, z dwuspadowym dachem.

Od południa barokowa kruchta z falistym dachem oraz wnękami ostrołukowymi po obu stronach wejścia i większą zakończoną odcinkowo. Całość z resztkami tynku, dość znacznie zniszczona.

Od wschodu zaś, małe barokowe ossarium z interesującym oknem z półkolistym łukiem rozdzielonym ceglaną kolumienką i dwuspadowym dachem krytym dachówką.
Korpus świątyni rozczłonkowany przez blendy ostrołukowe i prostokątne oraz dwukrotnie powtórzony wgłębiony fryz z resztkami tynku. Okna obecnie prostokątne, głęboko osadzone.

Szczyt wschodni i zachodni nawy uskokowo - sterczynowy, rozczłonkowany przez osiem ustawionych narożami fialek. Pomiędzy nimi blendy ostrołukowe, w szczycie wschodnim ułożone w czterech strefach i oddzielone przez wgłębiony, z resztkami tynku, fryz. Po bokach okrągłe ażurowe lunety. W dolnej części po obu stronach dwie podwójne ostrołukowe blendy (lewa przesłonięta częściowo przez ossarium), a pośrodku pojedyncza, większa, również ostrołukowa. Szczyt wschodni wieńczy wieżyczka na sygnaturkę.
Kościół posadowiony jest na starym cmentarzu. Zachowały się pojedyncze nagrobki dawnych mieszkańców.

Można go obejrzeć jadąc główną drogą z Lidzbarka Warmińskiego do Jezioran. Wystarczy tylko w Tłokowie spojrzeć w prawo, na wzgórze...

Mariola Adela Karpowicz

Źródła:
Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne
Piotr Skurzyński, Warmia i polskie Dolne Prusy. Gdynia, Wydawnictwo Region

Czytaj e-wydanie ">kliknij
Problem z założeniem profilu? Potrzebujesz porady, jak napisać tekst? Napisz do mnie. Pomogę: Igor Hrywna
Czytaj e-wydanie