Włóczęgostwo fotograficzne Marioli Karpowicz cz. 11. Kosciół w Rogóżu

Rogóż... Warmia północna... Kościół parafialny pod wezwaniem św. Barbary. Wielokrotnie przejeżdżałam obok niego jadąc z Lidzbarka Warmińskiego do Bartoszyc... Tym razem umówiłam się z przesympatycznym księdzem proboszczem Michałem Czają, by oprowadził mnie po świątyni oraz opowiedział ciekawostki związane z tym miejscem.

Wieś wzmiankowana w kronikach po raz pierwszy 14 grudnia 1335 roku. Lokację natomiast otrzymała od wójta warmińskiego Henryka Lutra 14 września 1338 roku. Rok wcześniej pojawia się wzmianka w dokumencie o miejscowej parafii. Obecny kościół wraz z dolną kondygnacją wieży budowano w dwóch etapach w ciągu II połowy XIV wieku. Górną kondygnację wieży dobudowano w roku 1797, która zapewne do tego czasu była drewniana. Prawdopodobnie od północy w roku 1772 dobudowana został kruchta. W latach 1886 i 1918 świątynię poddano odnowieniu (dach i zakrystia), natomiast sufit pomalowano ok. 1720 roku i od tamtej pory nie restaurowano, jedynie odświeżano chlebem. Obecną kolorystykę i wystrój nawy zawdzięcza się poprzedniemu proboszczowi ks. Szabli, który ją zmienił.
Jest to dobrze zachowany kościół gotycki o dość masywnych proporcjach i bardzo efektownym, zbarokizowanym wnętrzu. Murowany z cegły o układzie gotyckim, z użyciem zendrówki, w górnej kondygnacji wieży z cegły o układzie blokowym. Całość posadzona na cokole z kamienia narzutowego.

Świątynia ma układ salowy o szerokich proporcjach korpusu z dobudowaną od północy kruchtą i zakrystią. Zewnętrzne ściany opięte są uskokowymi skarpami, które w narożach wschodnich zwieńczone są sterczynami z XIX/XX wieku. W ścianie wschodniej okno flankują dwie ostrołukowe blendy, a w zwieńczeniu znajduje się wydzielony odsadzką szczyt, pierwotnie niewątpliwie schodkowy, następnie przekształcony w XVII w.? w trójkątny, nadal bardzo urokliwy, a to dzięki kątowo ustawionym lizenom i siedmiu wąskim blendom, które są zamknięte łukami odcinkowymi (pierwotnie pewnie ostrołukowymi), przecięty poziomo dwoma fryzami opaskowymi. Okna ostrołukowe ujęte profilowanymi obramieniami, ściany natomiast wieńczy profilowany gzyms z okresu baroku. Wieża w kondygnacji średniowiecznej z ostrołukowym, uskokowym portalem i czterema blendami o podobnym kształcie, między którymi jest nieco mniejsza blenda z niewielkim, prostokątnym oknem. Część nadbudowana gładka z tarczami zegarowymi z trzech stron wieży, z tym, że dwie z nich, widoczne od ulicy są wymienione na nowe i jak mniemam metalowe, natomiast jedna, widoczna od południa, jest drewniana, silnie spłukana i ogólnie mocno zniszczona. Dach wieży namiotowy z drewnianą, kwadratową latarnią zakończoną blaszanym daszkiem na którym widnieje chorągiewka z datami 1797 i 1954. Ta druga symbolizuje ostatnie odnowienie kościoła.

Nawa główna przestronna i jasna, mieniąca się ciepłymi barwami promieni słonecznych wpadającymi przez duże okna. Ożywiona jest płytkimi wnękami zamkniętymi łukami ostrymi lub zaokrąglonymi. Pomiędzy nimi widoczne są późnobarokowe, z połowy XVIII wieku, stiukowe medaliony Apostołów, Matki Boskiej i Chrystusa, zapewne wykonane przez Krzysztofa Perwangera. Dwa z nich z lewej i prawej strony przesłonięte są przez organy. Nad nawą widzimy, przepiękny strop pokryty barokową, z około 1720 roku, świetnie zachowaną i co najważniejsze nigdy nie przemalowywaną, polichromią o gęstej ornamentyce, w której wtopione są kompozycje figuralne z tytularną patronką kościoła, czyli św. Barbarą, Okiem Opatrzności oraz sceną "Noli me tangere", co należy tłumaczyć, jako "nie dotykaj mnie" lub " nie zatrzymuj mnie", słowa wypowiedziane przez Jezusa do Marii po Zmartwychwstawaniu. Ponadto po bokach znajduje się sześć popiersi świętych.

Ołtarz główny, barokowy z lat 1760 - 1770, pochodzący z pracowni reszelskiego rzeźbiarza Chrystiana Bernarda Schmidta (prof. Chrzanowski podaje, że prawdopodobnie z pracowni Krzysztofa Perwangera), z rzeźbioną Gołębicą Ducha Świętego otoczoną aniołkami, tabernakulum o ażurowym tronie oraz obraz patronki kościoła, czyli św. Barbary (pierwotny obraz zastąpiono innym namalowanym około połowy XIX wieku przez Jana Strunge). Obecny obraz został namalowany w roku 1985 przez Rossitę Bartoszewską z Warszawy.
W głównej kondygnacji ołtarza, między dwiema kolumnami stoi figura św. Katarzyny (po lewej stronie)i św. Apolonii ( po prawej). Obie rzeźby zostały znalezione na strychu kościoła w roku 2011 w tragicznym stanie (zniszczono je w czasie I wojny światowej). Oddano je więc w ręce lidzbarskiego artysty Andrzeja Kwederackiego, który je odrestaurował i uzupełnił ubytki. Jako dowód przedstawiam zdjęcia z kroniki parafii, którą mi udostępnił ksiądz Czaja. Obecnie stoją w miejscu, w którym były od zawsze...

Dwa ołtarze boczne z roku 1715 mają obrazy nowsze. Lewy przedstawia Marię Magdalenę i św. Józefa, prawy zaś Wniebowzięcie Matki Bożej, a na górze Matka Boża Nieustającej Pomocy. Na bazie kolumny prawego ołtarza znajduje się rzecz wyjątkowa, albowiem jest tam herb Hozjusza... żaden kościół na Warmii nie posiada takiego :)

Ambona pierwotnie manierystyczna z około roku 1620, w późniejszym okresie, tj. pod koniec tegoż stulecia zbarokizowana.

Wsparta jest ona na odrestaurowanej rzeźbie Samsona i ozdobiona malowidłami ze scenami z życia św. Walentego. Baldachim zaś zwieńczony jest rzeźbą patronki kościoła, czyli św. Barbarą.

Chrzcielnica i kropielnica granitowe, zapewne średniowieczne.
Chrzcielnica znajduje się z zagrodzie wykonanej około połowy XVII wieku i uzupełniona jest przepiękną dekoracją akantową z końca tegoż stulecia.
Po lewej stronie ołtarza stoi ława kolatorska z I połowy XVII wieku ozdobiona jest manierystyczną dekoracją intarsjowaną.

Po lewej i prawej stronie kościoła, tuż przy ołtarzu dwa barokowe konfesjonały z około 1700 roku z bogato złoconą dekoracją rzeźbiarską, pasujące do pozostałego wyposażenia.
Z tyłu nawy mało ozdobny prospekt organowy, gdzie na parapecie widoczne są malowidła.

Z drobnych zabytków na uwagę zasługuje barokowy krucyfiks stojący w tabernakulum.
W zakrystii bardzo interesujące sklepienie krzyżowo - żebrowe o masywnych prostokątnych żebrach.

Wokół kościoła znajdował się cmentarz. Dzisiaj są jedynie jego pozostałości...
Kościół w Rogóżu jest jednym z najciekawszych wiejskich świątyń Warmii... Z zewnątrz surowy gotyk, wewnątrz przecudnej urody barok z ukrytymi ciekawostkami, jak np. herb Hozjusza, o którym mało kto wie... Zapraszam więc do jego odwiedzenia.

Źródła:
Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii.
Przykościelna tablica informacyjna.

Podziel się informacją! Pochwal się tym, co robisz. Pochwal innych. Napisz, co Cię denerwuje. Po prostu stwórz swoją stronę na naszym serwisie. To bardzo proste. Swoją stronę założysz klikając na http://lidzbarkwarminski.wm.pl w ramkę "ZAŁÓŻ PROFIL ", która znajduje się w prawym, górnym rogu strony. Szczegółowe informacje o tym czym jest profil i jak go stworzyć: ]kliknij tutaj[/quote]